Technologie die de stappen telt die je zet, je hartslag meet, of piept als je te lang gezeten hebt. Helpt deze ondersteunende technologie ons echt?

Feedback

Gezondheidstrackers zoals Fitbit, Garmin fitness horloge, Oura ring, en bepaalde functies op je Apple horloge zijn ondersteunende technologieën die bedoeld zijn om je te helpen gezonder te worden. In de eHealth zijn zulke apparaten vaak gericht op (toekomstige) patiënten met hart- en vaatziekten of diabetes type 2. Ook wel "leefstijlziekten" genoemd, die sterk beïnvloed worden door ons eigen gedrag. De ondersteuning van de technologie is gebaseerd op het meten van iets en het geven van deze meetgegevens als feedback die we vroeger niet hadden. Het geeft ons inzicht in ons eigen gedrag. We kunnen zien waar we begonnen, waar we nu staan, en hoe dicht we bij een doel zijn dat we zelf gesteld hebben. Dit zijn drie essentiële punten van feedback die we nodig hebben om een gevoel van vooruitgang te ervaren. Door middel van technologie kunnen we onszelf beter begeleiden.

Effect

Maar is dit voldoende? Om een verschil te maken in ons leven hebben we een blijvende gedragsverandering nodig: een gewoonte. Het ontwikkelen van nieuwe gewoonten is moeilijk, maar eenmaal bereikte gewoonten zijn gemakkelijk vol te houden. Er is vaak een piek van interactie met ondersteunende technologie - en het daaruit voortvloeiende gewenste gedrag - als alles nieuw is. De technologie en de feedback die het geeft wekken een nieuwe belangstelling voor en bewustwording van ons eigen gedrag en de resultaten van de vorderingen houden ons bezig. Dan bereiken de meeste mensen ergens een plateau. De meetgegevens zijn niet langer motiverend, en we vervallen weer in ons oude gedrag. Het meeste nieuwe gedrag dat uit ondersteunende technologie voortkomt, maakt er geen gewoonte van. We zouden misschien een betere gewenning kunnen verwachten als we de kracht van sociale samenwerking combineren met de metriek van ondersteunende technologie. Je kunt samen (een deel van) je gewenste gedrag doen en metriek delen over hoe je het doet. Ik doe vaak een deel van mijn 10.000 stappen per dag samen met mijn partner, en we high-fiven als mijn pols trilt om me te vertellen dat mijn doel bereikt is.

Data

De verzamelde meetgegevens die onze inzet sturen vormen een intieme verzameling gegevens, waardoor veiligheid en privacy zeer reële zorgen zijn. Het roept ook vragen op over wie toegang moet hebben tot je fitheids gegevens. In een project waaraan ik werkte, was een ziektekostenverzekeraar van plan een korting te geven op basis van je fit scores. Maar daardoor ontstaat een hogere premie voor mensen die minder fit zijn of dergelijke technologieën niet willen gebruiken. En wat gebeurt er met je premie als je een plateau bereikt? Gelukkig staat de wetgeving in mijn land zulke "kortingen" niet toe, maar in andere landen zijn de zaken niet zo duidelijk. Als je werkgever je ondersteunende technologie schenkt als onderdeel van een gezondheidsprogramma voor werknemers, geeft dat hem dan rechten op de gegevens? Ik denk het niet.

De meetgegevens die ondersteunende technologieën opleveren door te voelen en te rekenen kunnen heel waardevol zijn. Het geeft nieuw inzicht in ons eigen gedrag en kan een grote steun zijn om onszelf te vormen zoals we willen. Maar we hebben meer nodig dan technologische ondersteuning.

Priscilla Haring-Kuipers schrijft over technologie vanuit een sociaal-wetenschappelijk perspectief. Ze is vooral geïnteresseerd in technologie die het goede in de mensheid ondersteunt en een fervent aanhanger van effectonderzoek. Ze heeft een MSc in mediapsychologie en maakt This Is Not Rocket Science waar. Haring-Kuipers was panellid op het 2021 World Ethical Electronics Forum.

Meer over ondersteunende technologie 

Wil je meer lezen over ondersteunende technologie? Nieuwsgierig naar de ethiek die samenhangt met enkele van de andere onderwerpen die in dit artikel aan bod komen, zoals rechten op gegevens? Bekijk dan eens de volgende informatiebronnen.

Vertaling: Hans Adams