Wie het kleine niet eert – aflevering 39 – Dream Machine
Dream Machine
idee: Elex-team
Vakantie in coronatijden – je raakt er niet over uitgepraat. Veel mensen blijven thuis of in eigen land, en de dappersten onder ons durven het aan naar Mallorca of Ibiza te vliegen. Maar een zeereis op een cruiseschip – nou nee, liever niet – geef mijn portie maar aan Fikkie. Maar daarom niet getreurd: hier presenteren we u een zeegeluidgenerator voor zelfbouw, waarmee u uw slaapkamer omtovert tot een kabine op een luxe cruiseschip!
Hoe zouden we zeegeluid (of nauwkeuriger: het geluid van de branding) kunnen simuleren? Eigenlijk is het een (ge)ruis dat langzaam aanzwelt en weer uitsterft, in een regelmatig tempo. En met die kennis gewapend kunnen we een ‘boodschappenlijstje’ samenstellen met wat we nodig hebben: een ruisgenerator, een zaagtandgenerator voor het aanzwellen en uitsterven, en een audioversterkertje plus luidspreker. Het resultaat is geschetst in figuur 1.
De zaagtandgenerator is opgebouwd rond de als comparator geschakelde opamp IC1 – nou ja, het is geen ‘echte’ zaagtand omdat de uitgangsspanning (lees: de spanning over condensator C1) niet lineair toe- en afneemt maar de laad/ontlaadcurve van de condensator volgt. Maar dat geeft hier verder niet. Weerstand R3 zorgt voor voldoende hysterese zodat we over C1 en pseudo-zaagtand met een behoorlijke amplitude (ongeveer 5 V) vinden. Met P1 kan de verhouding tussen aanzwel- en uitsterftijd worden ingesteld.
De ruis wordt geleverd door transistor T2, die als diode in sperrichting wordt ‘misbruikt’. Vanwege de relatief hoge voedingsspanning slaat deze diode door zonder dat de transistor kapot gaat: R6 beperkt de stroom.
Zo’n zenerende transistor ruist dat het een lieve lust is; opamp IC2 versterkt deze ruis voldoende om er een luidsprekertje mee aan te sturen. Met FET T1 hebben we deze versterker omgetoverd tot een soort spanningsgestuurde versterker (Voltage Controlled Amplifier of VCA): de versterking neemt toe en af in het tempo van onze zaagtand.
De bouw van de schakeling (met ‘klassieke’ onderdelen op gaatjesprint) zal voor niemand een probleem zijn; rest ons nog u een fijne cruise te wensen!
