Chirurgen maken jaarlijks bij meer dan honderdduizend mensen (wereldwijd) een gat in de schedelbasis, bijvoorbeeld om een infectie of gezwel te behandelen, of om een gehoorimplantaat te plaatsen. Dit is een delicate taak, want ze komen nogal wat structuren tegen die ze zeker niet mogen raken, zoals de gezichts- en de smaakzenuw, het binnenoor en het evenwichtsorgaan. Daar komt bij dat botvijlsel en bloed het zicht door de microscoop belemmert tijdens de ingreep. De chirurg moet dan ook met uiterste concentratie werken, en dat vaak uren aaneen, in een oncomfortabele houding.

Operaties bestuderen

Op verzoek van KNO-arts en schedelbasischirurg Dirk Kunst van het Radboud UMC in Nijmegen ontwikkelde Jordan Bos aan de Technische Universiteit Eindhoven een robot om dit soort operaties deels of geheel over te nemen. Hij bezocht daartoe eerst zo’n twintig schedelbasisoperaties om deze ingrepen te bestuderen, en bedacht en bouwde vervolgens een prototype waarmee de eerste technische testen inmiddels zijn gedaan.

Geavanceerde arm

De robot, met de naam RoBoSculpt, werkt op basis van nauwkeurige instructies van de chirurg. Die geeft op CT-beelden van de schedel van de patiënt nauwkeurig aan welk stuk bot de robot weg moet halen. De robot is feitelijk een zeer geavanceerde mechanische arm die een traditioneel chirurgisch boorapparaat vasthoudt. Voor de operatie wordt het hoofd nauwkeurig gefixeerd; daarna boort en freest de robot de gewenste holte uit. Omdat de robot in principe sneller werkt dan een menselijke chirurg, kan de duur van de ingreep korter worden. De verwachting is dat de robot nauwkeurigere ingrepen mogelijk maakt, met kortere hersteltijd, en dat er minder complicaties en hersteloperaties zullen zijn.

Zeven assen

De robot is in principe een CNC-frees-machine met zeven bewegingsassen om alle mogelijke hoeken te kunnen maken. Ondanks het hoge aantal assen is het apparaat zeer nauwkeurig, dankzij de compactheid, de hoge stijfheid, het lage gewicht en de minimale speling op de assen. Ook kan de robot goed afgedekt worden met een steriele hoes, wat belangrijk is in de operatiekamer. De eerste pre-klinische testen met de robot zullen nog dit jaar plaatsvinden in het Radboud UMC. De eerste ingreep op mensen zou over twee tot drie jaar kunnen plaatsvinden.