De schaduwkanten van technologie krijgen steeds meer aandacht. De weerstand tegen nepnieuws, filterbubbels en telefoonverslaving groeit. Onder druk van de publieke opinie beloven techbedrijven als Facebook hun leven te beteren. Maar we kunnen er niet op vertrouwen dat Silicon Valley de problemen zelf op gaat lossen, stellen schrijver Ben Tarnoff en academicus Moira Weigel.

‘Alleen God weet wat het met de hersenen van onze kinderen doet’, zei Sean Parker over de verslavende werking van Facebook. Parker was de eerste president van Facebook maar verliet het bedrijf in 2005. Elke like geeft de gebruiker shot dopamine waardoor hij actief blijft op het platform, zei Parker eind vorig jaar tijdens een evenement in Philadelphia. Het verslavende element is bewust in Facebook ingebouwd zei Parker. ‘De gedachte achter het bouwen van Facebook was: ‘hoe pakken we zoveel mogelijk van jouw tijd en aandacht’. De voormalig Facebook president zei dat ze daar in slaagden door een ‘kwetsbaarheid in de menselijke psychologie uit te buiten’.


Mensvriendelijke technologie

Parker is niet de enige Silicon Valley insider die kritiek heeft op de verslavende aspecten van digitale producten. Tristan Harris was een user interface ontwerper die van dichtbij zag hoe apps en websites worden ontworpen om de aandacht vast te houden. Hij zag bijvoorbeeld hoe elementen die gokmachines zo verslavend maken, worden toegepast op digitale producten. Terwijl hij voor Google werkte als ‘design ethicist’, richtte hij in 2013 de non-profit Time Well Spent op. Met zijn organisatie pleitte Harris voor menslievender digitale producten die de tijd en aandacht van gebruikers respecteert.

Harris trok behoorlijk wat aandacht met zijn pleidooi. Hij wist geld en menskracht uit de techwereld achter zich te krijgen en startte een nieuwe organisatie: het Center for Humane Technology. Het initiatief wordt onder meer gesteund door Justin Rosenstein, mede-uitvinder van de like knop, Evan Sharp, medeoprichter van Pinterest en technologiecriticus Tim Wu.

Blinde vlek voor fundamentele problemen

Maar sleutelen aan de interface van digitale producten, gaat de fundamentele problemen van internettechnologie niet oplossen, stellen Ben Tarnoff en Moira Weigel in een artikel in The Guardian. Zij noemen Harris en co tech-humanisten die zich verzetten tegen manipulatieve ontwerp beslissingen van Silicon Valley. Tarnoff en Weigel: ‘Maar deze beslissingen zijn symptomen van een grotere kwestie: het feit dat digitale infrastructuren die in toenemende mate ons persoonlijke, sociale en maatschappelijke leven bepalen, in handen zijn van een paar miljardairs. Omdat het de machtsverhoudingen negeert, schiet de diagnose van de tech-humanisten te kort.’

Het werk van de tech-humanisten zou zelfs misbruikt kunnen worden door de techindustrie, stellen Tarnoff en Weigel. De toenemende weerstand tegen de schaduwkanten van technologie, maakt dat techbedrijven aanpassingen moeten om een exodus van gebruikers te voorkomen. Door de agenda van de tech-humanisten over te nemen, kunnen ze de weerstand wegnemen zonder fundamentele hervormingen door te voeren. Mark Zuckerberg lijkt deze strategie al toe te passen, schrijven de auteurs.

Inschrijven
Schrijf u in voor tag alert e-mails over Elektor Ethics!


Technologie democratiseren

Begin dit jaar kondigde de CEO aan dat Facebook zich meer gaat richten op kwaliteit in plaats van kwantiteit. Facebook zal gebruikers niet meer zo lang mogelijk op het platform vasthouden maar hen een meer waardevolle ervaring bieden. Gebruikers zullen minder mediaberichten en reclame voorgeschoteld krijgen en meer interactie met vrienden krijgen. Hij gebruikte letterlijk de woorden: ‘time well spent’ en eigent zich daarmee het tech-humanisten jargon toe. Maar, schrijven Tarnoff en Weigel, interactie tussen gebruikers en hun vrienden levert voor Facebook waardevollere data op dan interactie met mediaberichten. Zuckerberg pretendeert zijn gebruikers tegemoet te komen maar behartigt in de eerste plaats zijn eigen belangen.

‘We moeten niet proberen technologie humaner te maken’, schrijven Tarnoff en Weigel. ‘In plaats daarvan zouden we moeten proberen het te democratiseren. We zouden moeten eisen dat de hele samenleving bepaald hoe we met technologie leven. In plaats van een kleine groep mensen die zich de rijkdommen van de samenleving hebben toegeëigend.’

Foto: Mark Zuckerberg F8 2018 Keynote. Fotograaf: Anthony Quintano. CC BY 2.0 licentie.